Πεσόντες  και δολοφονηθέντες Τραχωνίτες

O κατεχόμενος σήμερα Τράχωνας, από τη δεκαετία του 1950 είχε να αντιμετωπίσει τις υποκινούμενες από την Τουρκία απειλές και επιθέσεις Τουρκοκύπριων εξτρεμιστών. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια του Αγώνα της ΕΟΚΑ, οι Τραχωνίτες, οργανωμένοι σε ομάδες πολιτοφυλακής, απέτρεψαν προσπάθεια των Τούρκων να καταλάβουν την περιοχή.

​

Αποκορύφωμα των τουρκικών προκλήσεων ήταν η γνωστή σε όλους τουρκανταρσία του 1963, που περιλάμβανε και επίθεση κατά του Τράχωνα τη νύχτα της Κυριακής 22 Δεκεμβρίου 1963. Οι Τραχωνίτες, που είχαν κατά τη διάρκεια της επίθεσης πολλούς νεκρούς και τραυματίες, παρέμειναν για πάνω από δέκα μέρες αποκλεισμένοι, προβάλλοντας, με τη βοήθεια διμοιρίας μαχητών της Αστυνομίας, σθεναρή αντίσταση και επιτυγχάνοντας να αποτρέψουν  την κατάληψη του Τράχωνα.

​

Η χάραξη της Πράσινης Γραμμής αμέσως μετά την τουρκανταρσία και τις εχθροπραξίες, κατέστησε απροσπέλαστη ολόκληρη την οικιστική και γεωργική περιοχή βόρεια του Τράχωνα. Έτσι, ο Τράχωνας, που ούτως ή άλλως περιβαλλόταν από τουρκοκυπριακές κοινότητες, παρέμεινε από το 1964 εγκλωβισμένος με μοναδικό σημείο διαφυγής την Ομορφίτα, ενώ πολλοί Τραχωνίτες αναγκάστηκαν έκτοτε να προσφυγοποιηθούν.

​

Κατά την περίοδο της τουρκανταρσίας του 1963-64, έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι ή δολοφονήθηκαν άνανδρα οι Τραχωνίτες

• Μιχαήλ Παναγή

• Ευάγγελος Παύλου

• Ανδρέας Χριστοδούλου

• Χαράλαμπος Σάββα

• Πλουτής Γεωργιάδης

• Θεονίτσα Χρίστου

• Γεώργιος Μιχαήλ

• Νικόλαος Ρούσος

• Χαρίτα Τερκουράφη

• Αχιλλέας Μηλίκουρος (αγνοούμενος)

​