Ο Τράχωνας είναι προάστιο της Λευκωσίας και βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από το κέντρο της πρωτεύουσας.  Η πολύ καλή γεωγραφική θέση του χωριού συνέβαλε στην πληθυσμιακή του ανάπτυξη.

Είναι κτισμένος σε μέσο υψόμετρο 130 μέτρων. Στα  βόρειά του ρέει ο ποταμός  Πηδιάς στον οποίο χύνονται τρεις παραπόταμοι που πηγάζουν από τους πρόποδες του Πενταδακτύλου.  Στο σημείο που ενώνονταν οι ποταμοί, σχηματίζεται Δέλτα με πολύ νερό.  Στο χωριό υπήρχαν πολλά πηγάδια με νερό

Μια εκδοχή για την ονομασία του χωριού είναι πως προέρχεται από τη λέξη "τραχών", που σημαίνει τραχύ και πετρώδες έδαφο, κάτι βέβαια που δεν συμφωνά με την ευφορία της περιοχής και τις καλιέργειες και το νερό που έρρεε από τον ποταμό.

Μια άλλη εκδοχή για την ονομασία του χωριού είναι πως προέρχεται από λατομεία σκληρής πέτρας που υπήρχαν στην περιοχή

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του  σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κιμωλιών, μαργών και ψαμμιτών), ο φλύσχης  της Κυθρέας και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη και ξερορεντζίνες.

Τα πρώτα διαθέσιμα στοιχεία που αναφέρονται στον πληθυσμό  του Τράχωνα υπάρχουν στο Καταστατικό Φόρων του 1825, όπου υπολογίζεται οι κάτοικοι να ανέρχονταν περίπου στους 100.  Η τελευταία καταγραφή πριν τα γεγονότα του 1963, ήταν το 1960,  με 3.580 κατοίκους, από τους οποίους 2.316 Ελληνοκυπρίους, 921 Τουρκοκύπριους και άλες εθνότητες.  Το 1973 καταγράφονται μόνο 1.891 Ελληνοκύπριοι.

Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.  Η καλλιεργήσιμη γη κάλυπτε έκταση γύρω στα 8.000 δεκάρια όπου καλλιεργούνταν σιτηρά, κριθάρι, σιτάρι, ρόδι και φαβέττα.  Υπήρχαν μεγάλες χοιροτροφικές μονάδες, ποιμνιοτρόφοι και αγελαδοτρόφοι.  Λόγω της τοποθεσίας του χωριού, αρκετοί κάτοικοι δούλευαν στην πόλη ως δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, ελεύθεροι επαγγελματίες ή εργάτες.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, ο Τράχωνας συνδέεται στα βορειοδυτικά με το επίσης μεικτό χωριό Ορτά Κιογιού (περί τα 2 χμ.), και στα νότια με την πόλη της Λευκωσίας.